Rotterdam is een grote ‘betongebruiker’. Beton zit in de Maaskade, stoepranden, trottoirtegels, bruggen en bruggetjes, straatmeubilair zoals bankjes en bloembakken. Beton is aanwezig in de stad. Beton is immers bijna niet kapot te krijgen dus zo’n tegel, stoeprand of brug blijft heel lang bruikbaar. Maar wat gebeurt er met betonafval? En is beton te hergebruiken? En is het mogelijk om voordat je een order voor betonnen materialen geeft, al na te denken over het afval dat je er over tientallen jaren aan overhoudt?
Ontwerp, inkoop en hergebruik
Leon Dijk en Joep van Leeuwen beiden werkzaam bij de gemeente Rotterdam, hebben verstand van circulariteit en van beton. Leon Dijk voorziet dat bij de inkoop van betonnen materialen in toekomst nog meer dan nu aandacht zal zijn voor de samenstelling van het beton. ‘Misschien vragen we in de toekomst leveranciers wel om een grondstoffenpaspoort. Want de belasting zit hem vooral in de productie van de grondstoffen. Nu al krijgen leveranciers soms de vrijheid om maatregelen te nemen die hun productie minder belastend maakt voor het milieu. Vroeger schreven we dat voor, maar nu kunnen ze zelf bedenken hoe ze de milieubelasting zo laag mogelijk maken. Ook het circulair ontwerpen wordt steeds belangrijker. Dat betekent zoveel als bij het ontwerp al nadenken over wat je na gebruik met het beton, of het betonnen element kunt en moet doen.’ Joep van Leeuwen vult aan dat ook hergebruik van betonafval belangrijk is. ‘Je kunt betonnen elementen soms uitstekend hergebruiken. En ook betonafval gebruiken we regelmatig, bijvoorbeeld als onderlaag voor nieuwe wegen, of als oeverbescherming langs de Maas. Als we steeds meer gaan werken met standaardelementen kun je die ook weer hergebruiken voor iets anders. Ze noemen dat wel de Legolisering. Dat is in de woningbouw al heel gebruikelijk. Maar dat zou in de toekomst ook met bruggen of andere grote bouwwerken kunnen.’
Cement is de boosdoener
Beton leent zich eigenlijk niet voor echte circulariteit. Je kunt het niet uit elkaar halen en de bestanddelen opnieuw gebruiken. Beton bestaat uit vier bestanddelen (zand, grind, water en cement) die je na gebruik niet meer helemaal van elkaar kunt scheiden. Cement is het meest belastende bestanddeel. Want de productie ervan kost heel veel energie en die productie is onomkeerbaar. Om een nieuw, meer circulair, soort beton te maken zou cement dus vervangen moeten worden door een andere – minder milieubelastende – stof. Het liefst lokaal vrijgekomen stoffen. geproduceerd
Bankje van beton
Joep van Leeuwen: ‘En dat is nu precies wat de gemeente Rotterdam met de TU Delft heeft onderzocht. Er blijkt uit hun onderzoek dat verbrand huishoudelijk restafval een goede cementvervanger zou zijn. Lees hier meer over het bankje. Als het een succes blijkt, dan kunnen we de cementvervanger in de toekomst wellicht uit verbrandingsresten van Rotterdams huishoudelijk afval halen.
